Tłumaczenie tekstów naukowych

Dobór odpowiednich technik, metod i strategii tłumaczenia ma kluczowe znaczenie dla wyników pracy tłumacza tekstów naukowych.

„Przystępując do przekładu tekstu naukowego, należy ustalić pewne ogólne strategie, zasady, które będę obowiązywały w całym tekście. Chodzi o zasady nie tylko o charakterze redakcyjno-technicznym, lecz również merytorycznym (co dodać, z czego zrezygnować) i językowym (np. w jakim języku cytować).” Zofia Kozłowska, O przekładzie tekstu naukowego, str. 78

Jeśli chodzi o techniki, tłumacz ma ich do wyboru wiele, mamy transpozycję, adaptację, kompensację, generalizację, konkretyzację, transkrypcję, czy transliterację, ale temat jest zbyt obszerny, abym dzisiaj się go podjęła. Polecam samodzielne zaznajomienie się z literaturą przedmiotu.

Wspomniana wcześniej autorka wśród technik tłumaczeniowych, wymienia między innymi – Uzupełnienia: dodanie objaśnień terminów, rozwinięcie skrótu, uzupełnienie danych bibliograficznych, dodanie tłumaczenia cytatów, objaśnień dotyczących pochodzenia wyrazów, dodanie przykładów w języku docelowym, komentarzy tłumacza.

Technika ta bardzo często ma swoje zastosowanie w tłumaczeniu tekstów naukowych ze względu na ich specyficzny charakter – teksty naukowe posiadają dużą ilość cytowań, przypisy, odsyłacze, bibliografię załącznikową, a także komentarze tłumacza, czyli tzw. obudowę, a ta często wymaga od tłumacza dużej inicjatywy. Ta inicjatywa jest szczególnie widoczna w komentarzach tłumacza.

„Przyczyną i uzasadnieniem pojawienia się komentarza jest sam tekst oryginału (rzadko) lub trudności związane z jego tłumaczeniem (częściej)” Ibid., str. 100

Tak więc z jednej strony, komentarze tłumacza pojawiające się w tekście tłumaczenia są  objawem jego rzetelności, refleksji nad wykonywaną pracą i analitycznego podejścia do tłumaczonego tekstu. Wg Zofii Kozłowskiej:

1) komentarze powinny być stosowane wszędzie tam, gdzie tego wymaga tekst oryginału lub tekst przekładu

2)komentarze powinny towarzyszyć wszelkim zmianom w stosunku do tekstu oryginału,

3) tłumacz powinien wytłumaczyć się ze wszelkich przyjętych rozwiązań w komentarzach,

4)W komentarzu powinny być umieszczone wszelkie informacje, które uczynią tekst jaśniejszym

Użycie tak radykalnych określeń jak „wszędzie” i „wszelkie” sprawiło, że miałam wrażenie, że tłumaczenie tekstu naukowego POWINNO być opatrzone bardzo dużą ilością komentarzy, właściwie im ich więcej, tym lepiej. Jednak czy na pewno? Ja mam na ten temat troszkę inne zdanie, ale o tym w następnym wpisie:)