Aforyzmy - tłumaczenie

Tłumaczenia aforyzmów

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że to nic takiego, a jednak tłumaczenie aforyzmów może przysporzyć tłumaczowi języka angielskiego nie lada bólu głowy. Tak, istnieją takie aforyzmy, które bardzo dobrze operują w obu językach i ich tłumaczenie na język angielski lub polski bardzo łatwo się nasuwa, ale co zrobić, gdy taka ogólnie przyjęta wersja nie istnieje?

Doskonałym przykładem aforyzmu tłumaczonego z języka polskiego na angielski i vice versa jest dobrze nam znane „Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie”, co w tłumaczeniu brzmi „A friend in need is a friend indeed”. Oczywiście nie jest to tłumaczenie dosłowne, bo nie to ma na celu tłumaczenie aforyzmów, aby uchwycić ich formę, ale ich sens, co w tym wypadku się sprawdza. Podobnie tłumacz języka angielskiego nie będzie się zastanawiał przy tłumaczeniu „A lie has no legs” – „Kłamstwo ma krótkie nogi” i całej serii podobnych powiedzeń, które funkcjonują w obu językach, czyniąc tłumaczenie w parze językowej język polski-język angielski łatwiejszym.

Tutaj pojawia się druga strona medalu, z którą nie raz przyszło mi się spotkać. Co mam zrobić, gdy w tekście do tłumaczenia trafiam na aforyzm, który istnieje jedynie w języku polskim lub jedynie w języku angielskim. Istnieje na to kilka sposobów, podejrzewam, że każdy tłumacz języka angielskiego ma swój ulubiony. Można zastąpić tłumaczoną frazę jej najbliższym odpowiednikiem, np. „Time is a great healer” – „Czas leczy rany”. Obie frazy nie znaczą tego samego, ale ich sens wciąż pozostaje podobny. Istnieją jednak sytuacje, w których potrzebne jest „ręczne” tłumaczenie, np. tłumaczenie aforyzmów polskich dowódców wojskowych. Wtedy pozostaje zapał tłumacza języka angielskiego, który musi przełożyć daną frazę w taki sposób, aby uchwycić jej głęboki sens, jednocześnie sprawiając, aby wydawała się bliska odbiorcy tekstu tłumaczonego.

Podczas gdy tłumaczenie aforyzmów może przysporzyć kłopotów mi i każdemu innemu tłumaczowi tekstów pisanych, niewątpliwie jest to okazja dla rozwoju warsztatu tłumacza języka angielskiego, jak również jego wiedzy ogólniej i mądrości życiowej.