Tłumaczenie tekstów socjologicznych

Tłumaczenia tekstów z zakresu socjologii

Tłumaczenie tekstów socjologicznych najczęściej dotyczy artykułów z zakresu socjologii, które mają być opublikowane w czasopismach naukowych. Tak jak w przypadku innych dziedzin, również przy tłumaczeniu artykułów z zakresu socjologii, tłumacz musi „wyciągnąć” od klienta, zleceniodawcy, jak najwięcej cennych informacji. Przyda się na pewno glosariusz specjalistycznych słówek, dostęp do anglojęzycznej literatury przedmiotu (w przypadku tłumaczenia z polskiego na angielski), czy wytyczne dotyczące publikacji artykułów naukowych.

Piszę dzisiaj o tłumaczeniu „socjologicznym”, ponieważ ostatnio dostaję zlecenia od pracowników naukowych pewnej uczelni, właśnie z Instytutu Socjologii, tak więc dotyczą one tekstów naukowych właśnie z zakresu nauk społecznych, socjologii, czy polityki społecznej. W trakcie tłumaczenia pojawiły się pewne problemy, głównie dotyczące pozycji bibliograficznych i cytowania. Bo co może zrobić tłumacz, który ma parę dni na tłumaczenie, a w artykule widnieją bezpośrednie cytowania źródeł, które posiadają angielskie tłumaczenia, jednak nie ma on do nich dostępu, a przynajmniej nie jest w stanie do nich dotrzeć w tak krótkim okresie czasu? Tłumacz ma w zasadzie jedno wyjście – zaproponować własne tłumaczenie cytatu, jednak z wyraźnym zaznaczeniem, że jest to tłumaczenie własne, w postaci komentarza tłumacza. Osobiście nie lubię stosować komentarzy w tekście. Moim zdaniem im ich mniej, tym lepiej. Zaśmiecają tekst i dają wrażenie, że tłumacz z czymś sobie nie poradził, szczególnie, że większość komentarzy tłumacza dotyczy właśnie jakiś niejasności w tekście lub niemożności przetłumaczenia danego zwrotu.

Na szczęście istnieją takie serwisy jak scribd. com czy questia. com, które dają szansę na odnalezienie źródła z socjologicznej literatury w bardzo krótkim czasie. Są to serwisy płatne (choć oferują darmowe „okresy próbne”), jednak myślę, że jest to sprawa opłacalna, ponieważ dostęp do literatury przedmiotu, której dotyczy tłumaczony tekst jest w zasadzie na wagę złota dla tłumacza. Nie tylko „załatwia” sprawę tłumaczenia cytatów, ale także otwiera drzwi do specjalistycznego słownictwa, w tym wypadku z zakresu socjologii.

Przy okazji tłumaczeń naukowych z zakresu socjologii, pozwoliłam sobie również „wytknąć” błąd autorowi tekstu. Chodziło o błędny zapis bibliograficzny, konkretnie błędne imię i nazwisko autora książki. Nie miałam bezpośredniego kontaktu ze zleceniodawcą, ale uwaga została przekazana i mam nadzieję, że jednak nie została odebrana jako „wytyk” bo intencje miałam dobre – takie uwagi pokazują faktyczne zainteresowanie tłumaczeniem i literaturą z danym tłumaczeniem związaną.

Jeśli chodzi o terminologię, w tekstach z zakresu szeroko pojmowanej socjologii, czy nauk społecznych, można napotkać dużo terminów, których tłumaczenia są dostępne na oficjalnych, rządowych stronach. Mam na myśli, na przykład, słówka związane ze świadczeniami pomocy społecznej. Przydatna była również oczywiście strona eur-lex.europa.eu, szczególnie, że np. o pomocy społecznej pisano w kontekście prawa Unii Europejskiej. Niektóre tłumaczenia dostępne na oficjalnych stronach były dla mnie dość nietrafione, jednak i tak nie odważyłam się użyć jakiejś mojej wersji – dość asekuracyjnie trzymałam się oficjalnych tłumaczeń.

Tematyka socjologiczna, będąca nauką humanistyczną, nie wymaga może od tłumacza bardzo żmudnego wertowania słowników specjalistycznych w poszukiwaniu odpowiednich terminów, to jednak wymaga pewnego zorientowania się w odpowiedniej terminologii, właśnie dzięki anglojęzycznej literaturze przedmiotu.